«5η Διάσταση» – Τι αποκαλύπτουν οι επιστήμονες
Μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τέσσερις βασικές διαστάσεις στον κόσμο μας: ύψος, μήκος, πλάτος και χρόνο. Από τη Σιμόνη Σωτηρέλη Παπαδοπούλου Αυτές οι διαστάσεις, γνωστές ως «χωροχρόνος», είναι αυτές που καθορίζουν την καθημερινή μας πραγματικότητα, μας λέει η Daily Mail. Ωστόσο, η επιστήμη υποδεικνύει ότι πέρα από αυτές τις γνωστές διαστάσεις μπορεί να υπάρχουν περισσότερες, τις οποίες δεν μπορούμε να αντιληφθούμε άμεσα. Μεταξύ αυτών των μυστηριωδών διαστάσεων, ξεχωρίζει η πέμπτη διάσταση, η οποία έχει απασχολήσει για χρόνια τη φαντασία και τη θεωρητική φυσική. Η Πέμπτη Διάσταση στη δημοφιλή κουλτούραΗ έννοια της πέμπτης διάστασης έχει εμφανιστεί σε πολλές δημοφιλείς πολιτιστικές αναπαραστάσεις, από τηλεοπτικές σειρές μέχρι ταινίες. Στο θρυλικό επεισόδιο του The Twilight Zone, η πέμπτη διάσταση παρουσιάζεται ως μια τρομακτική περιοχή όπου οι έννοιες του χρόνου και της κατεύθυνσης είναι παραμορφωμένες και η λογική καταρρέει. Σε ένα επεισόδιο του 1962 της «Ζώνης του Λυκόφωτος» με τίτλο «Μικρό χαμένο κορίτσι», ένα εξάχρονο παιδί περνάει σε μια άλλη διάσταση από το υπνοδωμάτιό του. Στην ίδια γραμμή, οι Simpsons δημιούργησαν μια πιο χιουμοριστική εκδοχή, όπου ο Homer εισέρχεται κατά λάθος σε μια άλλη διάσταση. Ωστόσο, η ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν Interstellar του 2014 παρουσίασε μια πιο επιστημονική εκδοχή της πέμπτης διάστασης, όπου οι χαρακτήρες αλληλεπιδρούν με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μέσω παράλληλων χρονικών γραμμών. Η Θεωρία της ΥπερδιαστατικότηταςΠέρα από τις φανταστικές αναπαραστάσεις, οι επιστήμονες ερευνούν σοβαρά την πιθανότητα ύπαρξης επιπλέον διαστάσεων στο σύμπαν. Η έννοια της υπερδιαστατικότητας προτείνει ότι το σύμπαν μας δεν περιορίζεται στις τέσσερις αντιληπτές διαστάσεις, αλλά ότι υπάρχουν κι άλλες, πιο κρυφές, διαστάσεις. Ο καθηγητής φυσικής Michael Pravica από το Πανεπιστήμιο της Νεβάδα, αναφέρει ότι η ανθρώπινη συνείδηση θα μπορούσε να αποτελέσει απόδειξη της ύπαρξης αυτών των επιπλέον διαστάσεων. Όταν ονειρευόμαστε ή διαλογιζόμαστε, η συνείδησή μας μπαίνει σε «ανώτερες διαστάσεις», ανοίγοντας την πόρτα σε έναν κόσμο πέρα από τον γνωστό. Η Θεωρία των Υπερδιαστάσεων και η Μεγάλη ΈκρηξηΑν και η ιδέα των επιπλέον διαστάσεων είναι συναρπαστική, παραμένει αμφιλεγόμενη και δύσκολο να επαληθευτεί επιστημονικά. Ο Stephen Holler, αναπληρωτής καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο Fordham, αναφέρει ότι η ιδέα των υπερδιαστάσεων αγγίζει τα όρια της επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο, η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης, που προτείνει ότι το σύμπαν μας διαστέλλεται συνεχώς, υποδεικνύει ότι μπορεί να υπάρχουν άλλες διαστάσεις πέρα από τις τέσσερις που γνωρίζουμε. Το σύμπαν, με διάμετρο 93 δισεκατομμύρια έτη φωτός, συνεχώς διαστέλλεται και αυτή η διαστολή ενδέχεται να επηρεάζεται από διαστάσεις που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε. Η Βαρύτητα και οι Κρυφές ΔιαστάσειςΗ βαρύτητα, μια από τις τέσσερις θεμελιώδεις δυνάμεις της φύσης, είναι πολύ ασθενέστερη από τις άλλες δυνάμεις, όπως ο ηλεκτρομαγνητισμός. Ένα μαγνήτης μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερη δύναμη από τη βαρυτική έλξη της Γης. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN), η βαρύτητα μπορεί να διαχέεται σε αυτές τις επιπλέον διαστάσεις, εξηγώντας έτσι την ασθενέστερη επίδρασή της στο σύμπαν. Η Θεωρία των Χορδών (String Theory)Ένας άλλος τομέας που στηρίζει την ύπαρξη πολλαπλών διαστάσεων είναι η θεωρία των χορδών. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία, η πραγματικότητα δεν αποτελείται από τα γνωστά σωματίδια, αλλά από μικροσκοπικές δονούμενες χορδές. Για να λειτουργήσει αυτή η θεωρία, απαιτούνται τουλάχιστον 10 ή 11 διαστάσεις. Παρά το γεγονός ότι η θεωρία των χορδών δεν έχει επαληθευτεί πειραματικά, υποστηρίζει την ύπαρξη επιπλέον διαστάσεων που δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε λόγω του εξαιρετικά μικρού μεγέθους τους. Μελλοντικές ΠροοπτικέςΗ ύπαρξη επιπλέον διαστάσεων πέρα από τις τέσσερις που γνωρίζουμε παραμένει ένα μυστηριώδες και αμφιλεγόμενο θέμα στη σύγχρονη επιστήμη. Παρά τις θεωρητικές προσεγγίσεις και τις ενδείξεις από τη φυσική και την κοσμολογία, η επιβεβαίωση αυτών των διαστάσεων απαιτεί περαιτέρω έρευνες και πειραματική επαλήθευση. Ωστόσο, η ιδέα της πέμπτης διάστασης συνεχίζει να συναρπάζει τη φαντασία, υπογραμμίζοντας την ατέλειωτη αναζήτηση του ανθρώπου για να κατανοήσει τα βαθύτερα μυστήρια του σύμπαντος. Πηγές: in.gr & ot.gr
Η Ελλάδα αποκτά σούπερ υπολογιστή αξίας 41 εκατ. – Ξεκινά το έργο από την HP Hellas
Του Στάθη Βασιλόπουλου Στη λίστα των χωρών με το δικό τους υπερυπολογιστή εντάσσεται η Ελλάδα, καθώς εισέρχεται σε φάση υλοποίησης το έργο για τη δημιουργία του νέου υπολογιστικού συστήματος υψηλών επιδόσεων με την ονομασία “Δαίδαλος”. Την… κουρτίνα του νέου υπερυπολογιστή θα τραβήξει η ηγεσία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Τετάρτη, στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου. Εκείνη την ημέρα έχει προγραμματιστεί να… κοπεί η κορδέλα του έργου, το οποίο έχει αναλάβει να υλοποιήσει η ανάδοχος εταιρεία HP Hellas, έναντι του ποσού των 41 εκατ. ευρώ. Τη διαγωνιστική διαδικασία “έτρεξε” το Εθνικό Δίκτυο Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ Α.Ε. – GRNET), φορέας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Το έργο έχει στόχο να αξιοποιήσει τον μεγάλο πλούτο δεδομένων που βρίσκονται στη διάθεση του κράτους και πρόκειται να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη νέων εφαρμογών στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ο νέος υπερυπολογιστής υψηλών επιδόσεων θα προσδώσει στη χώρα μας συγκριτικό πλεονέκτημα και θα ισχυροποιήσει τη θέση της στον παγκόσμιο χάρτη της επιστημονικής έρευνας. Συγκεκριμένα, ο Δαίδαλος θα μπορεί να εξυπηρετήσει πλήθος Ελλήνων και Ευρωπαίων χρηστών της επιστηµονικής και ακαδηµαϊκής κοινότητας, της βιοµηχανίας και του δηµόσιου τοµέα. Όπως εξηγεί το ΕΔΥΤΕ, οι “υπερυπολογιστές” είναι υπολογιστικά συστήματα που αξιοποιούνται σε επιστημονικές εφαρμογές, οι οποίες απαιτούν την εκτέλεση πολλών εκατομμυρίων μαθηματικών πράξεων ή την επεξεργασία μεγάλου όγκου δεδομένων. Λόγω αυτών των απαιτήσεων, τέτοιου είδους προβλήματα είτε θα χρειάζονταν απαγορευτικά μεγάλο χρόνο για να ολοκληρωθούν σε έναν απλό υπολογιστή γραφείου είτε λόγω περιορισμένων πόρων (π.χ. κεντρική μνήμη, αποθηκευτικός χώρος) δεν είναι εφικτό να πραγματοποιηθούν καθόλου. Οι υπερυπολογιστές ξεπερνούν τους περιορισμούς αυτούς χρησιμοποιώντας εξειδικευμένο υλικό τελευταίας τεχνολογίας κάθε χρονική στιγμή, εκμεταλλευόμενοι παράλληλα την υπολογιστική ισχύ από πολλαπλές υπολογιστικές μονάδες. Ένας υπερυπολογιστής σήμερα είναι στην πραγματικότητα ένα σύστημα από εκατοντάδες ή και χιλιάδες υπολογιστές που επικοινωνούν μεταξύ τους, χρησιμοποιώντας ένα πολύ γρήγορο δίκτυο και οι οποίοι συνεργατικά μπορούν να επιλύουν. Από το 2015, το ΕΔΥΤΕ λειτουργεί το υπολογιστικό σύστηµα υψηλών επιδόσεων ΑRIS (Advanced Research Information System), που φιλοξενείται σε ειδικά διαµορφωµένο χώρο του υπουργείου Παιδείας. Το ARIS, είναι σήµερα το ισχυρότερο υπολογιστικό σύστηµα στην Ελλάδα για επιστηµονικές εφαρµογές. Όµως, λόγω των ταχύτατων εξελίξεων στον τοµέα της υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων τα τελευταία χρόνια και τις ολοένα αυξανόµενες ανάγκες της ακαδηµαϊκής και ερευνητικής κοινότητας σε υπερυπολογιστική ισχύ, το υφιστάµενο σύστηµα δεν είναι πλέον αρκετό για να εξυπηρετήσει τη ζήτηση. Έτσι, πριν από μερικά χρόνια, το ΕΔΥΤΕ αποφάσισε να δημιουργήσει ένα νέο, πολύ ισχυρότερο σύστημα, με πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και την Κοινή Επιχείρηση EuroHPC. Για τον σκοπό αυτό, κατέθεσε, για λογαριασμό της Ελλάδας, εμπεριστατωμένη πρόταση και -έπειτα από αξιολόγηση- επιλέχθηκε μεταξύ των τεσσάρων ευρωπαϊκών χωρών (Ουγγαρία, Πολωνία, Ιρλανδία) που θα φιλοξενήσουν υπερυπολογιστές επιπέδου petascale. Στους κορυφαίους υπολογιστές του κόσμουΟ Δαίδαλος θα είναι ο μεγαλύτερος στη χώρα και από τους ισχυρότερους στην Ευρώπη, ενώ αναμένεται να συμπεριληφθεί στους κορυφαίους 30 υπερυπολογιστές παγκοσμίως εντός της λίστας ΤΟP500 και της λίστας των συστημάτων αποδοτικής χρήσης ενέργειας (GREEN500). Αναμένεται να έχει ισχύ άνω των 60 Petaflops και θα είναι 120 φορές ισχυρότερος από τον υφιστάμενο υπέρ-υπολογιστή ARIS, εκτελώντας εξήντα εκατομμύρια δισεκατομμύρια (δηλαδή εξήντα τετράκις εκατομμύρια – 60.000.000.000.000.000) πράξεις κινητής υποδιαστολής ανά δευτερόλεπτο. Θα τροφοδοτείται από συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και θα γίνεται χρήση σύγχρονων συστημάτων ψύξης, ώστε να υπάρχει χαμηλό ενεργειακό κόστος και ελάχιστη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Η εγκατάστασή του θα γίνει στο κτίριο “Πρώην Ηλεκτρικός Σταθμός” αναγνωρισμένο μνημείο της σύγχρονης βιομηχανικής κληρονομιάς με εμβαδόν 1.500 τ.μ., στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου. Πηγή: forbesgreece.gr
Νέο AI μοντέλο από την Baidu, ανταγωνίζεται τη DeepSeek
Η Baidu αποκάλυψε δύο νέα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης, στοχεύοντας να ενισχύσει την παρουσία της στον κλάδο. Ένα από τα νέα μοντέλα, όπως υποστηρίζει η εταιρεία, συναγωνίζεται το αντίστοιχο της DeepSeek στον τομέα της λογικής σκέψης, επιβεβαιώνοντας τον σκληρό ανταγωνισμό στην αγορά της AI. Η κινεζική startup DeepSeek υποστηρίζει ότι τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύσσει είναι εφάμιλλα ή και ανώτερα από εκείνα των ηγετικών εταιρειών των ΗΠΑ, παρά το γεγονός ότι δημιουργούνται με σημαντικά μικρότερο προϋπολογισμό. Η εξέλιξη αυτή έχει προκαλέσει έντονη αναταραχή στον τεχνολογικό τομέα, επιταχύνοντας τον παγκόσμιο ανταγωνισμό στην AI. Σύμφωνα με δήλωση της Baidu για το ένα από τα δύο νέα της μοντέλα “το ERNIE X1 προσφέρει επιδόσεις στο ίδιο επίπεδο με το DeepSeek R1, μόνο στη μισή τιμή”, ενώ προσθέτοντας υπογραμμίζει πως “το X1 έχει “ισχυρότερες δυνατότητες κατανόησης, σχεδιασμού, συλλογιστικής και εξέλιξης”. Το συγκεκριμένο μοντέλο είναι το πρώτο του είδους του που ενσωματώνει βαθιά συλλογιστική, αξιοποιώντας τα εργαλεία ανεξάρτητα. Η Baidu αναφέρει στην ανακοίνωσή της ότι το τελευταίο της μοντέλο, ERNIE 4.5, προσφέρει “εξαιρετική ικανότητα κατανόησης πολλαπλών τρόπων. Έχει πιο προηγμένη γλωσσική ικανότητα και οι ικανότητες κατανόησης, δημιουργίας, λογικής και μνήμης έχουν βελτιωθεί πλήρως”. Η Baidu προσθέτει ότι το μοντέλο έχει “υψηλό EQ” και κατανοεί με άνεση τα μιμίδια του διαδικτύου καθώς και τα σατιρικά κινούμενα σχέδια. Η Baidu ήταν μία από τις πρώτες μεγάλες κινεζικές τεχνολογικές εταιρείες που λάνσαρε ένα chatbot αντίστοιχο του ChatGPT. Πλέον, επιδιώκει να ενισχύσει τη χρήση του μεγάλου γλωσσικού μοντέλου της, Ernie, το οποίο, σύμφωνα με την εταιρεία, έχει απόδοση συγκρίσιμη με το GPT-4 της OpenAI.
Ante portas η mega επένδυση των Εμιράτων σε data centers στην Ελλάδα
Πώς προχωρεί το πλάνο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για επενδύσεις δυναμικότητας 500 ΜW σε data centers στην Ελλάδα Από Νατάσσα Φραγκούλη Ante portas βρίσκεται πλέον το mega πλάνο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων για επενδύσεις σε data centers επί ελληνικού εδάφους, μέγιστης συνολικής δυναμικότητας 500 ΜW. Το εξ Ανατολών ενδιαφέρον επιβεβαιώθηκε κατά την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, προ δεκαημέρου, στο Άμπου Ντάμπι, και τη συνάντησή του με τον με πρόεδρο των Εμιράτων, Σεΐχη Mohamed bin Zayed Al Nahyan. Πηγή, που είναι σε θέση να γνωρίζει τις εξελίξεις και το τι διημείφθη κατά τη συνάντηση, επιβεβαίωσε στο powergame.gr ότι οι επενδύσεις των Εμιράτων στην ελληνική αγορά data centers έχουν μπει στην τελική ευθεία, με το αραβικό ενδιαφέρον να είναι κάτι παραπάνω από ενεργό. Μάλιστα, η ίδια πηγή δεν απέκλειε την υπογραφή μιας νέας διμερούς συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και ΗΑΕ για την υλοποίηση ευρύτερου πλάνου επενδύσεων στη χώρα μας, με έμφαση στους τομείς των κέντρων δεδομένων, της Τεχνητής Νοημοσύνης, της ψηφιακής τεχνολογίας, των ΑΠΕ και του τουρισμού. Ειδικά για τα data centers, θυμίζουμε ότι ήδη προ ενός έτους το ενδιαφέρον των ΗΑΕ για επενδύσεις σε κέντρα δεδομένων στη χώρα μας επισφραγίστηκε με την υπογραφή μνημονίου, που προέβλεπε τη δημιουργία data centers, μέγιστης συνολικής δυναμικότητας 500 MW. Το σχετικό μνημόνιο είχαν υπογράψει στο Άμπου Ντάμπι ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, και ο υπουργός Επενδύσεων των Εμιράτων και CEO του κρατικού επενδυτικού ταμείου ADQ, Mohamed Hassan Alsuwaidi. «Οι σχεδιαζόμενες επενδύσεις σε έργα data centers στην Ελλάδα πρόκειται να συμβάλουν στην ταχέως αναπτυσσόμενη ψηφιακή υποδομή της χώρας και να παράσχουν στις επιχειρήσεις πρόσθετες ευκαιρίες για να καρπωθούν τα οφέλη της ψηφιοποίησης», είχε αναφέρει τότε ο Mohamed Hassan Alsuwaidi. Τι βλέπουν στην ΕλλάδαΗ Ελλάδα προφανώς και βλέπει με εξαιρετικά καλό μάτι το αραβικό ενδιαφέρον, καθώς έρχεται να ενισχύσει τον ρόλο της χώρας ως ισχυρού περιφερειακού hub τεχνολογίας και τηλεπικοινωνιών στην ευρύτερη αγορά της ΝΑ Ευρώπης και της Μεσογείου. Άλλωστε, οι επενδύσεις στα κέντρα δεδομένων θα συνδυαστούν με πρόσθετες επενδύσεις σε υποθαλάσσια καλώδια που διασυνδέουν κρίσιμους εσωτερικούς και διασυνοριακούς κόμβους συνδεσιμότητας, μεταξύ Ευρώπης, Αφρικής και Ασίας. Πέραν των data centers, η Ελλάδα βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με το Άμπου Ντάμπι, καθώς πλέον έχει υπερκαλυφθεί ο στόχος για άμεσες ξένες επενδύσεις 4 δισ. δολαρίων από τα ΗΑΕ στην ελληνική οικονομία. Θυμίζουμε ότι η Ελλάδα έχει από το 2022 πρωτόκολλο επενδυτικής συνεργασίας με το κρατικό επενδυτικό fund ADQ, ύψους 4 δισ. ευρώ, το οποίο ενεργοποιήθηκε με τη Στρατηγική Συμφωνία Επενδυτικής Συνεργασίας μεταξύ της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΑΤΕ) και του κρατικού επενδυτικού ταμείου ADQ. Στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου εντάσσεται η εξαγορά, ύψους 3,2 δισ. ευρώ, της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή από τη Masdar, εταιρεία χαρτοφυλακίου της ADQ, και η εξαγορά του 60% της Hellenic Healthcare Group από την PureHealth, επίσης εταιρεία της ADQ. Με αυτές τις κινήσεις, όπως έχει δηλώσει τόσο ο πρωθυπουργός, όσο και ο πρόεδρος της ΕΑΤΕ, Χάρης Λαμπρόπουλος, πλέον έχει υπερκαλυφθεί το commitment από το Άμπου Ντάμπι στην Ελλάδα. Μάλιστα, πηγές με γνώση των εξελίξεων εξηγούν ότι η προοπτική μιας νέας διμερούς επενδυτικής συμφωνίας δεν πρέπει να αποκλείεται, ως επιστέγασμα του πολύ καλού κλίματος Ελλάδας – ΗΑΕ, το οποίο επιβεβαιώθηκε κατά την πρόσφατη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον πρόεδρο των ΗΑΕ, στη διάρκεια της οποίας συζητήθηκαν οι προοπτικές συνεργασίας σε τομείς όπως τα data centers, το ΑΙ, η ενέργεια, οι ΑΠΕ και ο τουρισμός. «Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι μια χώρα που έχει επενδύσει πάρα πολύ στον τομέα του ΑΙ. Είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω στον πρόεδρο τις σημαντικές ευκαιρίες και τις δυνατότητες που η χώρα μας προσφέρει για επενδύσεις στις υποδομές της Τεχνητής Νοημοσύνης», είχε αναφέρει ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Το πλάνο της ΔΕΗΌπως εξηγούσαν στο powergame.gr πηγές με γνώση των όσων εξελίσσονται στο πεδίο της συνεργασίας Ελλάδας – Εμιράτων, το επενδυτικό πλάνο για την εγκατάσταση data centers στην Ελλάδα είναι ανεξάρτητο και δεν περιλαμβάνει την κοινοπραξία του προερχόμενου από το Ντουμπάι ομίλου DAMAC με τη ΔΕΗ, για την ανάπτυξη ενός υπερσύγχρονου κέντρου δεδομένων στα Σπάτα. Το εν λόγω project της DAMAC του επιχειρηματία Χουσεΐν Σαζουάνι με τη ΔΕΗ συνιστά επένδυση της τάξης των 150 εκατ. ευρώ, που «τρέχει» μέσω της κοινοπραξίας «Data In Scale» (DAMAC 55% – ΔΕΗ 45%) και περιλαμβάνει αρχική επένδυση για υποδομές ισχύος 12,5 MW, η οποία δύναται να επεκταθεί στα 25 MW. Πηγή: powergame.gr
Η στρατηγική επιλογή της επιστημονικής υπεροχής και η κρίση του ευρωπαϊκού και αμερικανικού μοντέλου
Υπάρχει μια διαφορετική πολιτική επιλογή μεταξύ Κίνας, ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωση Από τον Σπύρο Αργυρόπουλο Αναστάτωση προκάλεσε η κυκλοφορία του πρώτου ρομπότ συνομιλίας (chatbot) της κινεζικής εταιρείας DeepSeek, το οποίο κατάφερε μέσα σε μόλις μία εβδομάδα να ξεπεράσει σε downloads στην αμερικανική αγορά το πρωτοπόρο μέχρι τότε ChatGPT της αμερικανικής OpenAI. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς συνέβη σε μια περίοδο έντονων γεωπολιτικών και εμπορικών εντάσεων σηματοδοτώντας ένα νέο κύκλο ανταγωνισμού στον τομέα των τεχνολογιών αιχμής μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Ο ανταγωνισμός αυτός δεν περιορίζεται μόνο στη σφαίρα της εμπορικά αξιοποιήσιμης καινοτομίας αλλά εκτείνεται ακόμα και στον τομέα της βασικής έρευνας, γεγονός που αντανακλάται στις τιμές του δείκτη “Έντασης Έρευνας & Ανάπτυξης” (ΕΕΑ), ο οποίος αντιστοιχεί στις δαπάνες για Ε&Α ως ποσοστό του ΑΕΠ. Σε αντιπαραβολή με την ΕΕ όπου ο δείκτης αυτός είχε ελάχιστη μεταβολή την τελευταία δεκαετία, αυξανόμενος από 2.08% το 2013 σε 2.22% το 2023, στην Κίνα ο δείκτης ΕΕΑ αυξήθηκε από 2.01% σε 2.60% την ίδια περίοδο, ξεπερνώντας σταθερά την Ευρώπη από το 2019, ενώ στις ΗΠΑ τα αντίστοιχα ποσοστά αυξήθηκαν από 2.73% σε 3.50%. Η στρατηγική επένδυση της Κίνας στην ανώτατη εκπαίδευση και σε μεγάλα επιστημονικά εγχειρήματα είναι εμφανής και από τις επενδύσεις στον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης και της βασικής έρευνας. Ενώ την τελευταία δεκαετία οι εν λόγω επενδύσεις έχουν μείνει σχεδόν σταθερές σε ΕΕ και ΗΠΑ (τόσο σε απόλυτα νούμερα όσο και σε ποσοστά του ΑΕΠ) στην Κίνα τα αντίστοιχα απόλυτα νούμερα έχουν υπερδιπλασιαστεί με τις σχετικές δαπάνες για την ανώτατη εκπαίδευση και τα μεγάλα επιστημονικά πειράματα να αυξάνονται σε 0.65% και 0.3% και του ΑΕΠ αντίστοιχα (από 0.48% και 0.15% το 2013). Οι επενδύσεις αυτές συμπληρώνονται από το πρόγραμμα “Διπλής πρώτης θέσης” (Double first class) με το οποίο η κινεζική κυβέρνηση προωθεί την περαιτέρω ανάπτυξη κορυφαίων κινεζικών πανεπιστημίων συνολικά ή συγκεκριμένων κλάδων επιστήμης ειδικότερα, με την πρόσληψη καθηγητών διεθνούς κύρους και την κατασκευή νέων ερευνητικών κέντρων. Τομείς αιχμήςΩς αποτέλεσμα η Κίνα πλέον πρωτοπορεί σε τομείς αιχμής, στους οποίους πριν από μια δεκαετία είχε ελάχιστη παρουσία, όπως · η εξερεύνηση του διαστήματος, με αποστολές στη Σελήνη, τον Άρη, τη λειτουργία του διαστημικού σταθμού Tiangong και την κατασκευή του διαστημικού τηλεσκοπίου Xuntian, · οι επιστήμες υγείας, με το China Brain Project που στοχεύει στη χαρτογράφηση του ανθρώπινου εγκεφάλου και την ανάπτυξη μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης εμπνευσμένων απ’ την αρχιτεκτονική του, · η κβαντική πληροφορική, με το πρόγραμμα QUESS που στοχεύει στην ανάπτυξη της τεχνολογίας κβαντικής κρυπτογραφίας και τηλεμεταφοράς και την κατασκευή του πρώτου στον κόσμο δικτύου κβαντικής επικοινωνίας, · η πυρηνική ενέργεια, με την κατασκευή του αντιδραστήρα σύντηξης EAST, ο οποίος κατέχει το ρεκόρ διατήρησης πλάσματος στις υψηλότερες θερμοκρασίες που έχουν επιτευχθεί, · η φυσική στοιχειωδών σωματιδίων, με το πείραμα νετρίνων JUNO και τα υπό συζήτηση σχέδια για την κατασκευή του μεγαλύτερου επιταχυντή σωματιδίων (CEPC). Οι μόνιμες θέσεις διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού στην Κίνα παρουσιάζουν αύξηση κατά 40% την τελευταία δεκαετία τη στιγμή που στην Ευρώπη η αύξηση αυτή περιορίζεται σε 15% ενώ στις ΗΠΑ ο αριθμός παραμένει σταθερός. Ειδοποιός διαφορά μεταξύ του κινεζικού μοντέλου κι αυτών της ΗΠΑ και της ΕΕ είναι ότι ενώ στην Κίνα οι επενδύσεις στον τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης προέρχονται κατά κύριο λόγο από’ τον κρατικό προϋπολογισμό, στις ΗΠΑ οι επενδύσεις αυτές είναι κατά μεγάλο μέρος ιδιωτικές ενώ στην Ευρώπη το ήμισυ των επενδύσεων προέρχονται από προγράμματα της ΕΕ όπως το Horizon 2020 και Horizon Europe (175 δις μέσω των τελευταίων έναντι του συνόλου 300 δις που διατίθενται συνολικά από τις χώρες της ΕΕ για την ανώτατη εκπαίδευση και 50 δις που διατίθενται για μεγάλα επιστημονικά πειράματα). Παρόλο που τα προγράμματα αυτά παρέχουν άφθονη χρηματοδότηση μέσω επιχορηγήσεων ερευνητικών ομάδων, εκτιμάται ότι καλύπτουν μόνο το 10% περίπου του μόνιμου ακαδημαϊκού προσωπικού. Επιπλέον παρότι στο παρελθόν η απόκτηση μιας τέτοιας επιχορήγησης εξασφάλιζε σε πολλές περιπτώσεις τη μονιμοποίηση, πλέον κάτι τέτοιο τείνει να εκλείψει με αποτέλεσμα πολλοί επιστήμονες διεθνούς κύρους να αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τον ακαδημαϊκό χώρο. Αποτελεί συνεπώς ερώτημα το αν και κατά πόσο αυτό το μοντέλο χρηματοδότησης είναι βιώσιμο και αρκετό για να καλύψει το έλλειμμα σε μόνιμες ακαδημαϊκές και ερευνητικές θέσεις. To έλλειμμα καινοτομίας στην Ευρώπη αποτελεί το κεντρικό σημείο στο οποίο εστιάζεται η έκθεση Ντράγκι για το μέλλον της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Η έκθεση αναδεικνύει ως μείζον ζήτημα την αναποτελεσματικότητα των κρατικών επενδύσεων στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης και της ανώτατης εκπαίδευσης, που οδηγεί στην ισχνή παρουσία ευρωπαϊκών πανεπιστημίων στις λίστες των κορυφαίων ιδρυμάτων – είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις 3 ευρωπαϊκά πανεπιστήμια βρίσκονται στη λίστα των 50 καλύτερων πανεπιστημίων παγκοσμίως (QS world ranking) σε αντίθεση με τα 21 των ΗΠΑ και τα 15 της Κίνας. Η έκθεση τονίζει ότι η έρευνα και η καινοτομία θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο των στρατηγικών στόχων της Ευρώπης και συνεπώς η ενίσχυση της ανώτατης εκπαίδευσης τόσο με αυξημένη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων όσο και με αυξημένες σε αριθμό και όγκο επιχορηγήσεις από ανταγωνιστικά προγράμματα όπως το Horizon, είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για την επιτάχυνση της ευρωπαϊκής καινοτομίας. Είναι εμφανές από τα παραπάνω ότι υπάρχει μια διαφορετική πολιτική επιλογή μεταξύ Κίνας, ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Κίνα εστιάζει την τελευταία δεκαετία σταθερά στην ανάπτυξη της ανώτατης εκπαίδευσης και των τεχνολογιών αιχμής με συνεχώς αυξανόμενες επενδύσεις και διεύρυνση των μόνιμων θέσεων επιστημονικού προσωπικού, με την Ευρώπη και ΗΠΑ να υστερούν. Πού βρίσκεται η Ελλάδα;Πού βρίσκεται η Ελλάδα σε αυτόν τον χάρτη; Με 1.49% στο δείκτη έντασης Ε&Α, η Ελλάδα βρίσκεται στη 14η θέση των χωρών μελών της ΕΕ. παρουσιάζοντας σημαντική βελτίωση σε σχέση με μία δεκαετία πριν. Παρόλα αυτά η χρηματοδότηση της ανώτατης εκπαίδευσης παραμένει σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Για τη σύγκριση των επενδύσεων διαφορετικών χωρών χρησιμοποιείται ο δείκτης της συνολικής δημόσιας δαπάνης για την τριτοβάθμια εκπαίδευση ανά ισοδύναμο πλήρους φοίτησης (FTE) φοιτητή, ο οποίος λαμβάνει υπόψη το διαφορετικό μέγεθος του φοιτητικού πληθυσμού των διαφόρων χωρών. Ο δείκτης αυτός περιλαμβάνει τους μισθούς των πανεπιστημιακών, δίδακτρα, κρατικές ή ιδιωτικές υποτροφίες, εξοπλισμό, κατασκευαστικά, λειτουργικά και διοικητικά κόστη. Ενώ λοιπόν ο μέσος όρος της ΕΕ για τον εν λόγω δείκτη κυμαίνεται μεταξύ 11 και 13 χιλιάδες Ευρώ τα τελευταία χρόνια, μάλιστα με συνεχή ανοδική πορεία, η Ελλάδα