Ειρήνη Μπαλτά στο BD: Πώς το θέατρο μπορεί να οδηγεί στην αυτογνωσία

Μπορεί το θέατρο να μας προσφέρει εκτός από ψυχαγωγία και θεραπεία; Η απάντηση είναι θετική και μάλιστα η δραματοθεραπεία έχει χρησιμοποιηθεί από τα αρχαία χρόνια. Σήμερα διοργανώνονται σεμινάρια αυτογνωσίας μέσω υποκριτικής στην Ελλάδα και παγκοσμίως, τα οποία μάλιστα έχουν μεγάλη ανταπόκριση στο κοινό, καθώς οδηγούν στην αυτοανακάλυψη και τη μεταμόρφωση.

Η Ειρήνη Μπαλτά, η οποία από ηθοποιός μεταπήδησε στον χώρο του coaching και πλέον διοργανώνει σεμινάρια αυτογνωσίας μέσω της υποκριτικής τέχνης, μίλησε στο BD για τη νέα της ενασχόληση, τη δραματοθεραπεία και τα οφέλη της.

Με τι ασχολείσαι σήμερα;
Παρατηρώντας την επαγγελματική μου πορεία μέσα στα χρόνια που πέρασαν, ανακάλυψα πως τελικά όλα τα βήματα της ζωής μου ήταν βήματα για να με οδηγήσουν εδώ που βρίσκομαι τώρα. Στον ρόλο της life coach, της συμβούλου προσωπικής ανάπτυξης. Της «συνοδοιπόρου στο ταξίδι της ζωής» όπως μου αρέσει να ορίζω εγώ τον εαυτό μου, επειδή ακριβώς κάθε πελάτης μαθαίνει, απλώς με την υποστήριξη μου να ξετυλίγει όλο το δυναμικό που υπάρχει μέσα του και να το χρησιμοποιεί προς όφελός του.

Η διαδρομή μου ξεκίνησε από την υποκριτική τέχνη. Μια τέχνη η οποία με είχε μαγέψει. Με γοήτευε το γεγονός ότι είχα την ευκαιρία να μπω στην ψυχή κάποιου άλλου ανθρώπου, στην προκειμένη περίπτωση του ήρωα. Είχα την ευκαιρία να σκεφτώ ότι σκεφτόταν, να νιώσω ότι αισθανόταν. Η διαδικασία της ανακάλυψης του ψυχισμού του ήρωα ήταν το πιο αγαπημένο μου κομμάτι δημιουργικής διαδικασίας.

Καθώς περνούσαν τα χρόνια κατάλαβα, πως η ψυχική μας υπόσταση ήταν αυτό που με μάγευε περισσότερο από όλα και καθώς μάθαινα να ανακαλύπτω τον εαυτό μου και να μεταμορφώνομαι ένιωσα πως αυτός ήταν ο δρόμος μου: η συμπαράσταση και ενθάρρυνση ανθρώπων στον δρόμο προς τη δική τους αυτοανακάλυψη και μεταμόρφωση. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές μου στο Life Coaching στο ΕΚΠΑ το 2018, ξεκίνησα να προσφέρω πια τις υπηρεσίες μου σε κάθε άνθρωπο που θα απευθυνθεί σε εμένα, ώστε μαζί να κάνουμε αυτό το ταξίδι της ζωής του με περιέργεια και πάθος.

Εκτός από αυτή την κύρια απασχόληση μου, παράλληλα συνεργάζομαι με το JUKEBOOKS που είναι η πρώτη ελληνική συνδρομητική διαδικτυακή πλατφόρμα που παρέχει ηλεκτρονικά μια μεγάλη συλλογή από audiobooks στα ελληνικά, η οποία περιλαμβάνει τίτλους από τους μεγαλύτερους Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Ένα audiobook μπορείς να το ακούσεις σε εκείνες τις περιπτώσεις που δεν θα μπορούσες να διαβάσεις το βιβλίο, όπως την ώρα που περπατάς, οδηγείς, κάνοντας δουλειές στο σπίτι, είσαι στα μέσα μαζικής μεταφοράς, την ώρα που οδηγείς κλπ.

Τι ακριβώς είναι τα σεμινάρια αυτογνωσίας που διοργανώνεις;
Τα σεμινάρια που διοργανώνω συνδυάζουν την τέχνη της υποκριτικής με την τέχνη της αυτογνωσίας. Είναι μια μέθοδος βιωματικής προσέγγισης που στόχο έχει την καλλιτεχνική μας έκφραση και παράλληλα την περαιτέρω προσωπική μας ανάπτυξη. Η υποκριτική τέχνη μπορεί να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε ένα καινούργιο νόημα στη ζωή μας και ίσως νέους τρόπους να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που συναντάμε.

Πώς μπορεί να βοηθήσει η υποκριτική στην αυτογνωσία και ποια τα γενικότερα οφέλη της;
Οι άνθρωποι πολλές φορές νομίζουμε πως είμαστε κάτι συγκεκριμένο και πως αυτό που είμαστε δεν αλλάζει. Όμως στην πραγματικότητα είμαστε πολλά περισσότερα από αυτό που νομίζουμε πως είμαστε. Η ενασχόληση με την υποκριτική τέχνη σε επαγγελματικό ή και ερασιτεχνικό επίπεδο δημιουργεί ένα κίνητρο να ψάξεις βαθιά μέσα σου να βρεις και να αντλήσεις όλα εκείνα τα στοιχεία που θα σε βοηθήσουν να υποδυθείς τον εκάστοτε ήρωα.

Έτσι ανακαλύπτεις πράγματα και στοιχεία για σένα που δεν ήξερες πως διαθέτεις. Ταυτόχρονα έχεις την ευκαιρία να βιώσεις πολλά και διαφορετικά συναισθήματα και μάλιστα σε όλο το εύρος τους. Όσο περισσότερο εμβαθύνεις στον ήρωα τόσο περισσότερο εμβαθύνεις στον εαυτό σου και αποκτάς καλύτερη γνώση του εαυτού σου.

Βοηθά επίσης να αποκτήσεις ενσυναίσθηση, να μπεις στα παπούτσια του άλλου και να προσπαθείς να τον νιώσεις, να καταλάβεις την ψυχή του. Όταν καλείσαι να παίξεις ένα ρόλο χρειάζεται να μην κρίνεις τον ήρωα σου αλλά να τον αισθανθείς και να τον συμπονέσεις. Συνεπώς ταυτόχρονα η υποκριτική τέχνη καλλιεργεί και τη συμπόνια. Η ενσυναίσθηση, η συμπόνια και η προσπάθεια αποφυγής οποιαδήποτε κατάκρισης είναι στοιχεία που δημιουργούν καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις και σε ένα ευρύτερο πεδίο μπορούν να διαμορφώσουν μια κοινωνία πιο τρυφερή γεμάτη αποδοχή, κατανόηση και αγάπη.

Πώς ανταποκρίνονται οι Έλληνες στην αυτογνωσία μέσω υποκριτικής και πόσο διαδεδομένη είναι στην Ελλάδα;
Ο θυμόσοφος λαός λέει ότι πρέπει να έχουμε το “γνώθι σαυτόν” -ένα από τα πιο γνωστά δελφικά παραγγέλματα. Αυτή είναι μια βάση για κάθε άνθρωπο στην προσπάθεια του να κατανοήσει τον εαυτό του. Ένας τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι μέσα από τις εκφραστικές τέχνες. Αυτή η διαδικασία όμως χρειάζεται να γίνει στοχευμένα και η πρόθεση να είναι ακριβώς αυτή, η βαθύτερη γνωριμία με τον εαυτό μας και όχι απλά η απόλαυση της διαδικασίας και η διασκέδαση.

Στην Ελλάδα γίνονται σεμινάρια υποκριτικής και αυτογνωσίας προς αυτή την κατεύθυνση. Μιλώντας από την εμπειρία των σεμιναρίων που διενεργώ εγώ, οφείλω να παραδεχτώ ότι έχω δει εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Η ιστορία της αυτογνωσίας μέσω υποκριτικής από πού ξεκίνησε και πότε εμφανίστηκε στην Ελλάδα;
Το μοντέλο του θεραπευτικού θεάτρου ξεκίνησε από τα Ασκληπιεία στην αρχαία Ελλάδα που ήταν ναοί του Ασκληπιού και λειτουργούσαν ως θεραπευτικά κέντρα. Εκεί, ακολουθούσαν μία συγκεκριμένη θεραπευτική διαδικασία. Οι ασθενείς κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους παρακολουθούσαν παράλληλα και θεατρικές παραστάσεις. Βλέπουμε λοιπόν πως το θέατρο ήταν φάρμακο για τους αρχαίους Έλληνες. Η τέχνη γενικά και ειδικότερα το θέατρο μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά και λυτρωτικά στην ψυχή, στο σώμα και στις υπαρξιακές αγωνίες μας, πόσο μάλλον όταν μπαίνουμε στη διαδικασία εμείς οι ίδιοι να ερμηνεύσουμε τους ήρωες και όχι απλώς να παρακολουθήσουμε μια παράσταση. Όταν παίζεις απελευθερώνεις συναισθήματα και αναγκάζεσαι σε κάποιο βαθμό να εκτεθείς και να βιώσεις συνθήκες διαφορετικές από αυτές που ίσως έχεις βιώσει μέχρι τώρα, και ότι βιώνουμε μπορεί σε ένα βαθμό και να μας μεταμορφώσει.

Ο Στανισλάφσκι ήταν ένας από τους πρώτους θεατράνθρωπους ο οποίος δίδαξε πως ο ρόλος πρέπει να παίζεται βιωματικά και όχι παραστατικά. Από κει και πέρα ο Αυστροαμερικανός ψυχίατρος Jacob Moreno (1889-1974) δημιούργησε το ψυχόδραμα το οποίο και αποτελεί μία πρώτη μορφή ψυχοθεραπείας μέσω θεατρικού παιχνιδιού.

Ο Βρετανός Peter Slade (1912-2004), χρησιμοποίησε την ανάπτυξη της πρακτικής του θεάτρου ως θεραπευτικού μέσου με τον όρο δραματοθεραπεία. Έλεγε πως «η δραματοθεραπεία είναι μια βοήθεια για να αποκτήσουμε προσωπικότητα. Η Βρετανίδα Sue Jennings (1938), είναι επίσης από τις κύριες εμπνεύστριες της δραματοθεραπείας στην Ευρώπη. Βλέπουμε λοιπόν πως από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας, η τέχνη και τα θεατρικά δρώμενα χρησιμοποιήθηκαν ως μέσο επικοινωνίας αλλά και θεραπείας.

Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Σαν εισηγήτρια των σεμιναρίων υποκριτικής και αυτογνωσίας «Συναντώ τον ήρωα. Γνωρίζω τον εαυτό μου», αυτό που επιθυμώ περισσότερο είναι να βλέπω πως τα σεμινάρια αυτά αφορούν όλο και περισσότερους ανθρώπους και πως έχουν ένα θετικό αντίκτυπο στη ζωή τους. Αυτό με γεμίζει χαρά και ικανοποίηση και με κάνει να συνεχίσω θέλω να μοιράζομαι αυτή τη μέθοδο με όλο και περισσότερο κόσμο που ενδιαφέρεται για την αυτογνωσία και την προσωπική εξέλιξη του.

Είμαστε όντα σε εξέλιξη. Ένα από τα πρώτα λοιπόν εργαλεία στην εξέλιξη μας μπορεί να είναι η αυτογνωσία, η συμφιλίωση με τον εαυτό μας και να μας αγαπήσουμε όσο πιο πολύ γίνεται. Αν αρχίσει να αλλάζει ο καθένας μας προσωπικά, τότε η θετική αλλαγή θα επεκταθεί και σε συλλογικό επίπεδο.