Η Apple και η «φορολόγηση του αιώνα»

Άποψη: Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος

Η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Margrethe Vestager, υπεύθυνη για τον ανταγωνισμό στην Ένωση, πρέπει κλείνοντας τη δεκαετή θητεία της στην Επιτροπή να πλέει σε πελάγη ευτυχίας.

Το ποσό που πρέπει να καταβληθεί είναι τσουχτερό, ακόμη και για έναν όμιλο του μεγέθους της Apple. Μετά από δικαστικές διαμάχες που διήρκεσαν πολλά χρόνια σε αυτό που ορισμένοι θεωρούν ως τη «φορολογική διαφορά του αιώνα», το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) προκάλεσε την Τρίτη 10 τρέχοντος, μεγάλη αίσθηση στον γίγαντα της Καλιφόρνιας. Εκτιμώντας ότι η Apple επωφελήθηκε από παράνομες φορολογικές εκπτώσεις ύψους 13 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ιρλανδία, μεταξύ 1991 και 2014, το ΔΕΕ αποφάσισε ότι η εταιρία έπρεπε να επιστρέψει αυτό το ποσό στον τοπικό φορολογούμενο. «Η Ιρλανδία χορήγησε στην Apple παράνομη ενίσχυση την οποία αυτό το κράτος καλείται να ανακτήσει», επιμένει το Ευρωπαϊκό δικαστήριο, σε δήλωση που έγινε πριν λίγες ημέρες.

Αυτή η απόφαση κλείνει ένα νομικό έπος οκτώ ετών. Το 2016, μετά από μακρά έρευνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να επιβάλει αυτή την φορολογική επιβάρυνση στην Apple, προτού το δικαστήριο της EE, το 2020, ανατρέψει αυτήν την απόφαση. Οι Βρυξέλλες ανέκτησαν τις ελπίδες τους τον Νοέμβριο του 2023, όταν ο γενικός εισαγγελέας του Δικαστηρίου της EE, στο οποίο είχε προσφύγει η Επιτροπή, αναγνώρισε «νομικά σφάλματα» στην απόφαση του δικαστηρίου και ζήτησε νέα απόφαση.

Χάρη σε δύο «φορολογικές αποφάσεις» που εκδόθηκαν από την Ιρλανδία το 1991 και το 2007, η Apple μπορούσε να δηλώσει κέρδη σε χώρες άλλες από αυτές στις οποίες πραγματοποιήθηκαν στην πραγματικότητα. Εάν η Ιρλανδία έκτοτε έχει θάψει αυτούς τους κανόνες, η εταιρεία του Κουπερτίνο κατάφερε να μειώσει τον φορολογικό της συντελεστή στη χώρα έως και 0,05% το 2014, σύμφωνα με τον γνωστό πλέον μηχανισμό του” ιρλανδικού διπλού». Τα κέρδη που προέκυψαν από τις πωλήσεις αδειών πνευματικής ιδιοκτησίας της Apple είχαν απαλλαγεί από τον τοπικό φόρο χάρη στη δημιουργία δύο θυγατρικών, σύμφωνα με το ιρλανδικό δίκαιο (Apple Sales International και Apple Operations Europe), που δεν ήταν απαραιτήτως υπαγόμενες στο ιρλανδικό φορολογικό σύστημα.

Το Δικαστήριο, ανατρέποντας την απόφαση του δικαστηρίου της EE, επισημαίνει ότι τα κέρδη που προέρχονται από αυτές τις άδειες «θα έπρεπε να είχαν αποδοθεί, για φορολογικούς σκοπούς, στα υποκαταστήματα της Ιρλανδίας». Επομένως, δεν έπρεπε να έχουν διαφύγει φόρου. Με αυτή την απόφαση, το ανώτατο ευρωπαϊκό δικαστήριο αποφαίνεται οριστικά για τη διαφορά, χωρίς ένδικα μέσα για τον Όμιλο της Καλιφόρνιας «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπαθεί να αλλάξει αναδρομικά τους κανόνες και αγνοεί ότι, όπως απαιτείται από το διεθνές φορολογικό δίκαιο, το εισόδημα μας υπόκειται ήδη σε φόρο στις Ηνωμένες Πολιτείες», έσπευσε να καταγγείλει η Apple.

Και είναι γεγονός ότι στο επίπεδο αυτό η κατάσταση «μπλέκεται», με ότι αυτό θα σημαίνει για τη συνέχεια.

Ο αμερικανικός όμιλος, υπολογίζει ότι έχει ήδη καταβάλει φόρους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες για τα επίμαχα κέρδη. «Αυτή η υπόθεση δεν αφορούσε ποτέ το ποσό των φόρων που πληρώνουμε, αλλά την κυβέρνηση στην οποία καλούμαστε να τους πληρώσουμε», αναφέρει περαιτέρω η Apple. Τονίζει ότι είναι «απογοητευμένη» με την απόφαση, διότι στην ουσία το δικαστήριο «ακύρωσε κατηγορηματικά αυτή την υπόθεση».

Από την πλευρά της, η ιρλανδική κυβέρνηση ανέφερε επίσης ότι θα σεβόταν «τα πορίσματα του δικαστηρίου σχετικά με τον οφειλόμενο φόρο σε αυτή την υπόθεση». Το Δουβλίνο αντιτίθεται εδώ και καιρό σε αυτή τη διαδικασία, τασσόμενο με την Apple. Πρέπει να πούμε ότι η χώρα έχει ωφεληθεί πολύ από τη φορολογική γενναιοδωρία της. Με συντελεστή εταιρικού φόρου 12,5%, η Ιρλανδία προσέλκυσε μια σειρά από αμερικανικές πολυεθνικές, με τις τελευταίες να συμβάλλουν τόσο στην τοπική οικονομία όσο και στο γέμισμα των ταμείων της χώρας.

Η ικανοποίηση είναι μεγάλη στις Βρυξέλλες. Η Επίτροπος Ανταγωνισμού Margrethe Vestager, η οποία κίνησε τη διαδικασία πριν από οκτώ χρόνια, χαιρέτισε μια «νίκη της Επιτροπής, της δικαιοσύνης στην ενιαία αγορά και της φορολογικής δικαιοσύνης». Αυτή είναι, μακράν, η μεγαλύτερη φορολογική διαμάχη σε ευρωπαϊκό επίπεδο εναντίον ενός από τους ψηφιακούς κολοσσούς.

Η Επιτροπή χαιρετίζει τη σημασία αυτής της απόφασης.

Εάν τα κράτη παραμείνουν κυρίαρχα στον καθορισμό των εταιρικών φορολογικών συντελεστών, το ΔΕΕ επιβεβαιώνει, στα μάτια της Margrethe Vestager, τη νομιμότητα της Επιτροπής να μετρήσει εάν αυτή η φορολογία δεν παρεκκλίνει από την αρχή της δικαιοσύνης σε θέματα κρατικών ενισχύσεων.

Η αντιπρόεδρος της Επιτροπής ανέφερε επίσης ότι ο φάκελος επέτρεψε την αλλαγή νοοτροπιών στα κράτη μέλη σχετικά με το θέμα της φορολόγησης των πολυεθνικών. «Σήμερα, η υπόθεση της Apple δεν μπορούσε πλέον να συμβεί», επέμεινε, υπενθυμίζοντας ότι η Ιρλανδία είχε λάβει νέα μέτρα για να αποτρέψει αυτού του είδους τη φορολογική βελτιστοποίηση. Η επικεφαλής του ανταγωνισμού υπενθύμισε ότι εάν ορισμένες φορές οι Βρυξέλλες και οι προσφυγές τους απορρίφθηκαν από τα δικαστήρια σε παρόμοιες περιπτώσεις – για παράδειγμα αυτές των φορολογικών εκπτώσεων που χορηγήθηκαν στην Engie, την Amazon ή τη Fiat στο Λουξεμβούργο – η έναρξη των ερευνών οδήγησε γενικά ορισμένα κράτη μέλη να αλλάξουν τις πολιτικές τους.

Από την πλευρά της Apple, το οικονομικό κόστος είναι βαρύ, αλλά δεν μπορεί να αποσταθεροποιήσει την εταιρεία. Η Apple δημιούργησε κέρδη 97 δισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο το 2023 Ο όμιλος έχει ακόμη προγραμματίσει να επιβαρύνει τους λογαριασμούς του με χρέωση 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το τρέχον τρίμηνο για να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση. Στη Wall Street έτσι, η τιμή υποχώρησε 1,52% το απόγευμα της Τρίτης, 10 τρέχοντος, ποσοστό που δεν αποτυπώνει μεγάλη ανησυχία

Υπενθυμίζουμε ότι η Apple είχε τοποθετήσει τα 13 δισεκατομμύρια ευρώ σε μεσεγγύηση σε ένα συγκεκριμένο fund που διαχειρίζεται το Δουβλίνο, εν αναμονή της τελικής κρίσης. «Η σημερινή απόφαση αποτελεί την τελική απόφαση σε αυτή την υπόθεση και τώρα θα ξεκινήσει η διαδικασία μεταφοράς των περιουσιακών στοιχείων του καταπιστευματικού ταμείου στην Ιρλανδία», προσθέτει η τοπική κυβέρνηση.

Με δημοσιονομικό πλεόνασμα 8,6 δισεκατομμυρίων ευρώ πέρυσι χάρη στην υπέρ της πολυεθνικής φορολόγηση, η Ιρλανδία θα αυξήσει το τζάκποτ της κατά 13 δισεκατομμύρια επιπλέον ευρώ. Μένει να δούμε πώς θα το χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση.