Σύμφωνα με την έκθεση “Global Family Business” που εκπόνησαν η KPMG Private Enterprise και το STEP Project Global Consortium επιτυχημένες οικογενειακές επιχειρήσεις φαίνεται να προσεγγίζουν την έννοια της “κληρονομιάς”, τονίζοντας τη μελλοντική της προοπτική, η οποία ενώνει και δημιουργεί ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των γενεών, διαμορφώνοντας μία δυναμική κληρονομιά, που σέβεται την παράδοση αλλά και προωθεί ταυτόχρονα την καινοτομία.
Η έκθεση, που παρουσιάστηκε στην Παγκόσμια Σύνοδο Οικογενειακών Επιχειρήσεων “The pathway to good: Sustaining family business legacy for wellbeing”, αναδεικνύει το γεγονός ότι πολλές οικογένειες κατορθώνουν να ξεπεράσουν το “παράδοξο της κληρονομιάς”, να υπερβούν δηλαδή τη συντηρητική πτυχή ενός ισχυρού οικογενειακού επιχειρείν, με συγκεκριμένη ταυτότητα, η οποία παραμένει μεν σημαντική πηγή έμπνευσης, χωρίς ωστόσο να παρεμποδίζει την καινοτομία και την αλλαγή.
Η έκθεση επικαλείται προσωπικά συμπεράσματα από τις εμπειρίες ηγετικών στελεχών κορυφαίων οικογενειακών επιχειρήσεων, καθώς και δεδομένα σχετικά με τον αντίκτυπο της οικογενειακής κληρονομιάς στις επιχειρηματικές επιδόσεις από 2 683 οικογενειακές επιχειρήσεις σε 80 χώρες και περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, συνδυάζοντας ποιοτικές και ποσοτικές τεχνικές. Το 45% παραπέμπει στη διαμόρφωση μίας “ισχυρής κληρονομιάς”, σημαντικών δηλαδή επιχειρηματικών επιδόσεων, και ένα ακόμη υψηλότερο ποσοστό της τάξης του 53% έχει αποσπάσει υψηλή βαθμολογία στη βιωσιμότητα. Ο δυνατός αυτός συνδυασμός οδηγεί επιχείρηση και οικογένεια σε ατραπούς επιτυχίας τόσο σήμερα όσο και στις επόμενες γενιές, υπερτονίζοντας εκ των πραγμάτων ότι η κληρονομιά από μόνη της μάλλον δεν αρκεί.
Σύμφωνα με την έκθεση, η κληρονομιά είναι στοιχείο μιας διαρκούς πολυπαραγοντικής διαδικασίας, συχνά ισχυροποιούμενης από τη διαγενεακή επιχειρηματικότητα των νεότερων γενιών, που ενθαρρύνοντας τους προκατόχους τους να επικοινωνούν ανοιχτά για ό,τι θεωρούν σημαντικό, ενδυναμώνουν την επιχειρηματική τους κληρονομιά και γεφυρώνουν ό,τι μπορεί μερικές φορές να εκλαμβάνεται ως χάσμα γενεών.
Η έκθεση εξετάζει ενδελεχώς και διερευνά τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν, ώστε να παραμείνει η επιχείρηση ανθεκτική, ανταγωνιστική και επίκαιρη, αν ασφαλώς αντιμετωπίζεται ως κρίσιμο δομικό στοιχείο του μέλλοντος, εφόσον επισημαίνεται η θετική συνεισφορά της στις επιχειρηματικές επιδόσεις και στη βιωσιμότητα περιβάλλοντος, κοινωνίας, εργαζομένων και προμηθευτών.
Ο Andrea Calabrò, Ακαδημαϊκός Διευθυντής του STEP Project Global Consortium και Διευθυντής της Έδρας IPAG για τη Βιώσιμη Οικογενειακή Επιχείρηση & Επιχειρηματικότητα στο IPAG Business School, σημειώνει “Η κληρονομιά όχι μόνο συνδέει τις γενιές και διασφαλίζει τη συνέχεια και την κληρονομιά της επιχειρηματικής επιτυχίας, αλλά διαμορφώνει επίσης το μακροπρόθεσμο όραμα της οικογενειακής επιχείρησης και τις στρατηγικές επιλογές της. Ωστόσο, στη σημερινή πραγματικότητα, οι ηγέτες των οικογενειακών επιχειρήσεων έρχονται αντιμέτωποι με νέες προκλήσεις, ενώ χρειάζεται να μάθουν να συνδυάζουν τις παραδοσιακές αξίες με τις σύγχρονες επιχειρηματικές στρατηγικές για να οικοδομήσουν μια δυναμική κληρονομιά με τη σκέψη τους στις μελλοντικές γενιές”.
Οι αποκλίνουσες προοπτικές και προτεραιότητες μπορούν να διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο οι διαφορετικές γενιές αντιλαμβάνονται τον ρόλο και τη σημασία της κληρονομιάς τους καθώς και τις στρατηγικές που χρησιμοποιούν για να τη δημιουργήσουν και να τη διατηρήσουν, ενώ κάλλιστα μπορούν να εμπλουτίσουν την κληρονομιά της οικογενειακής επιχείρησης, ενσωματώνοντας ποικίλες προοπτικές και προσεγγίσεις που αποτυπώνουν τη διαρκώς εξελισσόμενη δυναμική της επιχείρησης και της ευρύτερης κοινωνίας.Οι αποκλίνουσες προοπτικές και προτεραιότητες μπορούν να διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο οι διαφορετικές γενιές αντιλαμβάνονται τον ρόλο και τη σημασία της κληρονομιάς τους καθώς και τις στρατηγικές που χρησιμοποιούν για να τη δημιουργήσουν και να τη διατηρήσουν, ενώ κάλλιστα μπορούν να εμπλουτίσουν την κληρονομιά της οικογενειακής επιχείρησης, ενσωματώνοντας ποικίλες προοπτικές και προσεγγίσεις που αποτυπώνουν τη διαρκώς εξελισσόμενη δυναμική της επιχείρησης και της ευρύτερης κοινωνίας.
Η Κατερίνα Πολυζώη, Senior Manager, Family Business, KPMG στην Ελλάδα επισημαίνει ότι “Στην Ελλάδα, όπου ο θεσμός της οικογένειας αποτελεί ισχυρό δομικό στοιχείο της κοινωνίας, συχνά, οι οικογένειες που επιχειρούν καλλιεργούν στη νέα γενιά από μικρή ηλικία το συναισθηματικό δέσιμο με την επιχείρηση, μέσω συζητήσεων στο οικογενειακό τραπέζι, καλοκαιρινής ή πιο μόνιμης απασχόλησης από νεαρή ηλικία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μεταλαμπαδεύονται νωρίς αξίες, γνώσεις και επιχειρηματικές πρακτικές. Ωστόσο, η ισχυρή προσωπικότητα του Ιδρυτή συχνά επισκιάζει τη δυναμική της νέας γενιάς, δυναμιτίζοντας την ενίσχυση και εξέλιξη της οικογενειακής επιχειρηματικής “κληρονομιάς”. Αντιθέτως, οι επιτυχημένες οικογενειακές επιχειρήσεις, εστιάζουν την προσοχή τους στο να αφουγκράζονται τους εκπροσώπους της επόμενης γενιάς, υιοθετούν προτεινόμενες αλλαγές και τους προσφέρουν ευκαιρίες να διατυπώσουν και να υλοποιήσουν δικές τους επιχειρηματικές ιδέες.”
Όσοι συμμετείχαν στην Παγκόσμια Σύνοδο “The pathway to good: Sustaining family business legacy for wellbeing” ήταν από τους πρώτους παγκοσμίως που έλαβαν την έκθεση, εκπροσωπώντας επαγγελματίες κορυφαίων οικογενειακών επιχειρήσεων, ακαδημαϊκούς και διδακτορικούς φοιτητές, με προέλευση από την Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ανατολική Ευρώπη, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Βόρεια και Νότια Αμερική. Το μήνυμα της έρευνας μοιάζει ξεκάθαρο, συνιστώντας μια αδιαμφισβήτητη έκκληση για δράση στις οικογενειακές επιχειρήσεις, προκειμένου να αξιοποιήσουν τα φυσικά τους ένστικτα που τους οδηγούν σε “επιδόσεις με διάρκεια” και ανάπτυξη μιας “δυναμικής κληρονομιάς”.
Ο Βαγγέλης Αποστολάκης, Advisory Partner, KPMG στην Ελλάδα, σημειώνει σχετικά “Δεν εκπλήσσομαι από τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας που καταδεικνύουν και επιβεβαιώνουν την “σιωπηλή κι αόρατη” σημασία της “κληρονομιάς” ή καλύτερα του legacy στις οικογενειακές επιχειρήσεις. Γιατί το έχουμε δει πολλές φορές να επαναλαμβάνεται, ότι δηλαδή, αυτές οι οικογενειακές επιχειρήσεις που εκούσια ή πολύ πιο συχνά ακούσια φροντίζουν αυτή τη κληρονομιά, δηλαδή όλα αυτά που κάνουν την επιχείρηση τους “δική τους”, τις αξίες τους, τις παραδόσεις τους, τις ευαισθησίες τους, τη στάση ζωής σε ό,τι θεωρούν σημαντικό και πολύτιμο και φροντίζουν να το μεταφέρουν με σεβασμό και φροντίδα στις επόμενες γενιές, αυτές οι επιχειρήσεις “τα πάνε καλύτερα”, πετυχαίνουν καλύτερα αποτελέσματα διαχρονικά και το πιο σπουδαίο, συνήθως, καταφέρνουν να περνούν από γενιά σε γενιά με επιτυχία”.
Η εστίαση στις προτεραιότητες ESG (περιβάλλον, κοινωνία και διακυβέρνηση) ανά τον κόσμο, οδηγεί τις νεότερες γενιές να ενδιαφέρονται περισσότερο για την κοινωνική και επιχειρηματική κληρονομιά των οικογενειακών τους επιχειρήσεων, σε σχέση με τις παλαιότερες γενιές που πιθανώς να συνεχίζουν να δίνουν μεγαλύτερη αξία στην υλική κληρονομιά και τους δεσμούς αίματος. Είναι άκρως σημαντικό για τους ιδρυτές των οικογενειακών επιχειρήσεων να βρουν τον “ρυθμό” που καλούνται να ακολουθήσουν και οι επόμενες γενιές.
Σύμφωνα με τη μελέτη προκύπτει επίσης ότι ενώ υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ περιοχών, τα δεδομένα ποικίλλουν λόγω της επίδρασης της διαγενεακής επιχειρηματικότητας, στοιχείο που αναδεικνύει το ότι η κληρονομιά από μόνη της πιθανότατα δεν αρκεί. Η εξέλιξη προϋποθέτει δυναμικές που τείνουν αδιαμφισβήτητα να μεγιστοποιήσουν τα επιδιωκόμενα επιχειρηματικά αποτελέσματα.