O Διεθνής Κανονισμός θέτει αυστηρότερο πλαίσιο για τους πλοιοκτήτες που θα θελήσουν να διαλύσουν παλιά πλοία, όπως υπαγορεύει η ορθή περιβαλλοντικά ανακύκλωση πλοίων (διεθνής σύμβαση του Χόνγκ Κόνγκ επικυρωμένη έως τον Δεκέμβριο του 2024, από 24 χώρες), ενώ συγχρόνως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικαιροποίησε τον ευρωπαϊκό κατάλογο μονάδων ανακύκλωσης.
Όλα τα μεγάλα ποντοπόρα πλοία υπό σημαία κράτους μέλους της ΕΕ υποχρεούνται να χρησιμοποιούν τον ευρωπαϊκό κατάλογο μονάδων ανακύκλωσης πλοίων και να πληρούν συγκεκριμένες απαιτήσεις ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας.
Ο κατάλογος περιλαμβάνει 43 μονάδες ανακύκλωσης πλοίων, μεταξύ των οποίων 21 ναυπηγεία στην ΕΕ, επτά στη Νορβηγία, 11 στην Τουρκία, τρία στο Ηνωμένο Βασίλειο και ένα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο ευρωπαϊκός κατάλογος καταρτίστηκε αρχικώς στις 19 Δεκεμβρίου 2016 και επικαιροποιείται δύο φορές τον χρόνο.
Όσον αφορά τα πλοία που δεν φέρουν σημαία κράτους της ΕΕ θα έχουν τη δυνατότητα ανακύκλωσης μόνο στις ειδικές εγκαταστάσεις που έχουν εγκριθεί από τις εθνικές αρχές της σημαίας κράτους που φέρουν. Όσον αφορά δε τα πλοία που πλέουν υπό σημαία που δεν έχει επικυρώσει τη διεθνή σύμβαση ορθής ανακύκλωσης HKC, επιβάλλεται να διαθέτουν δήλωση ετοιμότητας πριν από την ανακύκλωση σε εγκατάσταση μέρους της σύμβασης.
Ο κανονισμός
Η Διεθνής Σύμβαση του Χονγκ Κονγκ (HKC) είναι παγκόσμιος κανονισμός που εκπονήθηκε από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό ΙΜΟ. Στόχος του είναι η πρόληψη, η μείωση, η ελαχιστοποίηση και η εξάλειψη ατυχημάτων, τραυματισμών και άλλων δυσμενών επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον καθώς και του θαλάσσιου περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής ενός πλοίου. Κάθε πλοίο θα πρέπει επίσης να φέρει κατάλογο επικίνδυνων υλικών που περιλαμβάνονται στη δομική κατασκευή ή στον εξοπλισμό του πλοίου, το σημείο στο οποίο βρίσκονται και, κατά προσέγγιση, οι ποσότητές τους, τα απόβλητα που υπάρχουν στο σκάφος και προέκυψαν κατά τη δραστηριότητά του και τον κατάλογο των υπαρχόντων εφοδίων.
Οι πλοιοκτήτες υποχρεούνται να παρέχουν στον φορέα εκμετάλλευσης της μονάδας ανακύκλωσης όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με το πλοίο και την κατάρτιση του σχεδίου ανακύκλωσης, και να κοινοποιούν εγγράφως στην αρμόδια υπηρεσία, εντός καθορισμένης προθεσμίας την πρόθεσή τους για “κατεδάφιση” του πλοίου σε συγκεκριμένη μονάδα που περιλαμβάνεται στον ευρωπαϊκό κατάλογο.
Ας σημειωθεί επίσης ότι στις μονάδες που περιλαμβάνονται στον ευρωπαϊκό κατάλογο εξάγονται μόνο τα πλοία που θεωρούνται επικίνδυνα απόβλητα και βρίσκονται σε περιοχή υπό την εθνική δικαιοδοσία κράτους μέλους. Ο συγκεκριμένος κανονισμός δεν αφορά πλοία που φέρουν σημαία τρίτης χώρας, πολεμικά πλοία, βοηθητικά πλοία ή άλλα πλοία των οποίων ιδιοκτήτης ή φορέας εκμετάλλευσης είναι ένα κράτος και τα οποία σήμερα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την παροχή μη εμπορικών δημόσιων υπηρεσιών, καθώς και πλοία χωρητικότητας κάτω των 500 τόνων (gross tonnage -GΤ).
Ατυχήματα
Σύμφωνα με τη βελγική ΜΚΟ Shipbreaking Platform, παρά τις συνεχιζόμενες ανησυχίες για τις μη ασφαλείς και περιβαλλοντικά επιβλαβείς πρακτικές διάλυσης πλοίων, το 2024, το 80% της παγκόσμιας χωρητικότητας πλοίων διαλύθηκαν σε υποβαθμισμένες συνθήκες στις παραλίες της Νότιας Ασίας. Συγκεκριμένα 409 πλοία διαλύθηκαν παγκοσμίως το 2024, εκ των οποίων τα 255 κατέληξαν σε ναυπηγεία της Νότιας Ασίας. Σημειώνεται ότιέχουν καταγραφεί σοβαρά ατυχήματα, με εννέα ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους και άλλους 45 να τραυματίζονται, τις τοπικές κοινότητες και τα ευάλωτα παράκτια οικοσυστήματα.
Δεδομένου ότι η διαδικασία ανακύκλωσης πλοίων έχει θεωρηθεί ως ένας «βασικός» συντελεστής της κυκλικής οικονομίας, οι κανόνες ασφαλείας εξακολουθούν να προβληματίζουν. Σημειώνεται δε ότι το Μπαγκλαντές παραμένει η πρώτη επιλογή της ναυτιλιακής βιομηχανίας για τη διάλυση, ακολουθούμενη από την Ινδία και το Πακιστάν.