Το 13% των παγκοσμίων ορυκτών της χώρας μας προέρχονται από το Γεωπάρκο Λαυρεωτικής

Λέττα Καλαμαρά • lkalamara@naftemporiki.gr

Η πλούσια παρακαταθήκη της αρχαίας και νεότερης μεταλλευτικής δραστηριότητας της Λαυρεωτικής με την πολύ υψηλή μνημειακή πυκνότητα και η πρόσφατη ένταξή της στην οικογένεια της UNESCO, αποτελούν την προστιθέμενη αξία του νεότερου Λαυρίου, την πυξίδα αλλά και την εγγύηση για την πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη του τόπου.

Όπως τόνισε ο Γενικός Διευθυντής του ΣΜΕ κ Χ. Καβαλόπουλος, στο πλαίσιο της εκδήλωσης που οργάνωσε ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων στα πλαίσιά του εορτασμού της Αγίας Βαρβάρας «στον τόπο του Λαυρίου πραγματοποιήθηκε η επανεκκίνηση της εξορυκτικής και μεταλλουργικής δραστηριότητας στη χώρα μας, δραστηριότητα που χάνεται στα βάθη των χιλιετηρίδων. Στον τόπο του Λαυρίου πραγματοποιήθηκε η επανεκκίνηση της εξορυκτικής και μεταλλουργικής δραστηριότητας στη χώρα μας, δραστηριότητα που χάνεται στα βάθη των χιλιετηρίδων. Από εδώ πριν 100 χρόνια ξεκίνησε και η «Ένωση εν Ελλάδι Μεταλλευτικών και Μεταλλουργικών Επιχειρήσεων» ο πρόδρομος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων». Παράλληλα τονίστηκε η σημασία του ορυκτού πλούτου για την ανάπτυξη. Το ελληνικό υπέδαφος διαθέτει αξιόλογους ορυκτούς πόρους και έχει τη δυνατότητα να τους αξιοποιήσει προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας. Προβάλαμε πώς η εξόρυξη οδηγεί σε περιφερειακή ανάπτυξη και ευημερία των περιοχών όπου συντελείται.

Το 13% των παγκοσμίων ορυκτών της χώρας μας προέρχονται από το Γεωπάρκο Λαυρεωτικής επεσήμανε ο Δρ. Πέτρος Τζεφέρης, Γενικός Διευθυντής του ΥΠΕΝ, στην ομιλία του κατά την χθεσινή εκδήλωση που οργάνωσε ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων στο Λαυριο επισήμανε οτι “η Λαυρεωτική χαρακτηρίζεται από έναν τεράστιο αριθμό από πρωτογενή αλλά και δευτερογενή υπεργενετικά ορυκτά ως αποτέλεσμα της οξείδωσης της πρωτογενούς μεταλλοφορίας.

Τα ορυκτά αυτά, εκτός από την ιστορική, αισθητική και μουσειακή τους αξία, συνεχίζουν να προσφέρουν τεράστιες συγκινήσεις στην επιστημονική κοινότητα. Από τα περίπου 6 χιλ. είδη ορυκτών που έχουν μέχρι σήμερα καταγραφεί στη Γη και αναγνωρίζονται επίσημα από την Διεθνή Ορυκτολογική Ένωση (ΙΜΑ), τα 794 προέρχονται από την περιοχή του Γεωπάρκου Λαυρεωτικής. Αύριο, κυριολεκτικά αύριο, αυτός ο αριθμός μπορεί να έχει αυξηθεί. Κάθε χρόνο ανακαλύπτονται και νέα ορυκτά από την περιοχή της Λαυρεωτικής τα οποία αναγνωρίζονται διεθνώς από την ΙΜΑ ως παγκοσμίως πρωτότυπα ορυκτά. Έτσι η Λαυρεωτική κατατάσσεται μεταξύ των σημαντικότερων περιοχών στον πλανήτη σε αριθμό αλλά και αισθητική αξία καταγεγραμμένων ορυκτών. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι το Λαύριο είναι η περιοχή με την μεγαλύτερη πυκνότητα εντοπισμού ορυκτών παγκοσμίως».

Τα ορυκτά του Λαυρίου, σε όποιο μουσείο του κόσμου κι αν ευρίσκονται, αποτελούν σημαντικό τμήμα της Παγκόσμιας Ορυκτολογικής και γεωλογικής Κληρονομιάς, προσφέροντας παράλληλα ένα διαρκές πεδίο μελέτης για τους ερευνητές.

Αρχαιολογικές ανασκαφές
Τη συμβολή της μεταλλευτικής δραστηριότητας στις αρχαιολογικές ανασκαφές και οι μετα-μεταλλευτικές χρήσεις στα ορυχεία της ΔΕΗ ανελυσε ο κ Χ. Ρούμπος Διευθυντής Μελετών Εκμετάλλευσης και Περάτωσης Ορυχείων ΔΕΗ. Στην παρουσίαση αναφέρθηκαν βασικά χαρακτηριστικά των επιφανειακών λιγνιτωρυχείων τα οποία σχετίζονται με τις χρήσεις γαιών, με ιδιαίτερη έμφαση στις αρχαιολογικές έρευνες, οι οποίες προηγούνται της εξορυκτικής δραστηριότητας, και στη συμβολή των μεταλλευτικών έργων στην ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων, στην ανασκαφή αρχαίων οικισμών και στον εντοπισμό αρχαιολογικών ευρημάτων. Και στην αξιοποίηση των αποκατεστημένων εκτάσεων ορυχείων σε μεταλιγνιτικές χρήσεις, με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας, στο πλαίσιο της περάτωσης της λειτουργίας των λιγνιτωρυχείων και του αναπτυξιακού σχεδιασμού για την άμεση μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο.

Παρουσιάστηκαν χαρακτηριστικές περιπτώσεις μεγάλης κλίμακας ανασκαφικών εργασιών στα Ορυχεία Αμυνταίου και Μαυροπηγής του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας, στις οποίες εντοπίστηκαν σημαντικοί νεολιθικοί οικισμοί του βορειοελλαδικού χώρου και προέκυψαν ιδαίτερα ευρήματα. Από την επιφανειακή και γεωαρχαιολογική έρευνα στα Ορυχεία Μεγαλόπολης εντοπίστηκαν αξιόλογες αρχαιολογικές θέσεις. Επίσης από τη μελέτη των παλαιοπεριβαλλοντικών και παλαιοκλιματικών δεικτών στα Ορυχεία Μεγαλόπολης, ήρθαν στο φως ευρήματα τα οποία υποδεικνύουν ότι η λεκάνη της Μεγαλόπολης αποτέλεσε ένα από τα οικολογικά καταφύγια της νότιας Ευρώπης κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων. Αναφορικά με τις μεταλιγνιτικές χρήσεις στα ορυχεία της ΔΕΗ, επισημάνθηκε ότι στο πλαίσιο της περάτωσης λειτουργίας των λιγνιτωρυχείων Δυτικής Μακεδονίας και Μεγαλόπολης, υλοποιείται, με εντατικούς ρυθμούς, εκτεταμένη περιβαλλοντική αποκατάσταση των εκτάσεων στις οποίες ολοκληρώνεται η εξορυκτική διαδικασία, με σκοπό τη βέλτιστη αξιοποίησή τους σε ποικιλία νέων χρήσεων. Έγινε αναφορά στην πρόσφατη σχετική νομοθεσία και στην εκπόνηση μελετών Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων για όλες τις περιοχές των λιγνιτωρυχείων και παρουσιάστηκαν χαρακτηριστικά παραδείγματα νέων χρήσεων γης σε αποκατεστημένα εδάφη.

Από την πλευρα του για Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου: Ένα δυναμικό παράδειγμα αναγέννησης παλιών μεταλλευτικών χώρων μιλησε ο κ Δ. Καλιαμπάκος, Καθηγητής ΕΜΠ, Αντιπρόεδρος και Δ/ων Σύμβουλος ΕΑΔΙΠ-ΕΜΠ-ΤΠΠΛ. Στην παρουσίαση αναλύθηκε το σχέδιο αναγέννησης των ιστορικών εγκαταστάσεων της πρώην Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου μέσω του σχήματος του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με έμφαση στη διαρκή εφαρμογή πρωτοποριακών τεχνικών σε διεθνές επίπεδο, τόσο για την αντιμετώπιση του οξύτατου περιβαλλοντικού προβλήματος της περιοχής όσο και για την παραγωγική ανασυγκρότηση στο έδαφος των προκλήσεων της 4 ης Βιομηχανικής Επανάστασης. «Γέφυρα» για το τελευταίο υπήρξε, πέραν της υψηλής αισθητικής αξίας των εγκαταστάσεων, η αναγνώριση του κτηριακού δυναμικού ως «κτήρια-μηχανές», γεγονός που απελευθέρωσε ένα σημαντικό δυναμικό που σήμερα δίνει χειροπιαστά και αισιόδοξα αποτελέσματα.

Tο τεχνολογικό θαύμα των αρχαίων μεταλλευτών της Λαυρεωτικής

Στην συνέχεια ο κ Τζεφέρης, και ο Δρ. Δημήτρης Μπίτζιος, πρώην Διευθυντής στο ΙΓΜΕ (νυν ΕΑΓΜΕ), γνώστες και μελετητές της Γεω-Μεταλλευτικής Λαυρεωτικής, παρουσίασαν το τεχνολογικό θαύμα των αρχαίων μεταλλευτών της Λαυρεωτικής τότε που πριν από τουλάχιστον 2.500 χρόνια μπήκαν τα θεμέλια των τεχνολογικών μεθόδων του εμπλουτισμού και της μεταλλουργικής κατεργασίας για την παραγωγή τόσο του μολύβδου (Pb) όσο και του πολύτιμου μετάλλου του Αργύρου (Ag). Όπως είναι γνωστό ο Λαυρεωτικός άργυρος συνδέεται με τη νικηφορία της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας, τα απαράμιλλα μνημεία του Χρυσού αιώνα του Περικλέους και με τη έναρξη και λειτουργία της πρώτης βαριάς βιομηχανίας του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Στην ομιλία εγινε ιδιαίτερη αναφορά τον τρόπο έρευνας-εντοπισμού των αργυρο-μολυβδούχων κοιτασμάτων, τις αρχαίες μεταλλευτικές και μεταλλουργικές μεθόδους κατεργασίας του μεταλλεύματος (φρύξης, αναγωγικής τήξης, κυπέλλωσης και ανάτηξης), το πρωτοποριακό για την εποχή θεσμικό μεταλλευτικό πλαίσιο, τα εμβληματικά βιομηχανικά κτίρια του Λαυρίου και τη βιομηχανική αρχαιολογία, και τις νέες προοπτικές στον τομέα του Πολιτισμού και του Μεταλλευτικού Τουρισμού.

Το αρχαίο θέατρο Θορικού, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως το αρχαιότερο στον ελλαδικό χώρο, και το οποίο κατασκευάστηκε στις παρυφές μεταλλευτικών έργων, έρχεται να συμπληρώσει τις γνώσεις μας. Ακριβώς δίπλα στο θέατρο χωροθετείται επίπεδο πλυντήριο εμπλουτισμού του μεταλλεύματος (4ος αι. π. Χ.) αναστηλωμένοαπό τη Bελγική Αρχαιολογική Σχολή καθώς και η περίφημη στοά του μεταλλείου Νο3, η οποία διανοίχτηκε για πρώτη φορά στο τέλος της Νεολιθικής εποχής και την μετάβαση στην Πρώιμη εποχή του Χαλκού, και επομένως εδώ έγινε η έναρξη της εκμετάλλευσης των μεταλλείων του Λαυρίου και ολόκληρης της Ευρώπης!